نشست دوره ایی دبیران و سرگروههای آموزشی گروه تاریخ مناطق آموزش و پرورش شهر تهران در مدرسه دارالفنون .

فعالیت نیروهای مذهبی در سال های۱۳۳۲-۱۳۲۰ در نشست کارگروه آموزش و پرورش انجمن ایرانی تاریخ مورد بحث و بررسی قرار گرفت.  در این نشست که عصر روز شنبه ۱۷مرداد در محل مدرسه تاریخی دارالفنون برگزار شد، جمعی از دبیران و سرگروه های آموزشی گروه تاریخ مناطق شهر تهران و تعدادی از پژوهشگران و اساتید دانشگاه حضور داشتند . سخنران مراسم رحیم روح بخش بود که فعالیت نیروهای مذهبی ایران در دوره مورد نظررا به روایت اسناد و مدارک تاریخی بازخوانی و تحلیل  کرد.

سخنران ابتدا سوال اصلی خود را با این عنوان طرح کرد که، زمینه های رویکرد سیاسی نیروهای مذهبی به خصوص روحانیون در آغاز دهه چهل چه بود؟

سپس در پاسخ به سوال مذکور در فرضیه خویش را چنین بیان نمود: به نظر می رسد نیروهای مذهبی در دهه های بیست و سی با گسترش فعالیت های اجتماعی و فرهنگی در قالب تشکل ها، انتشار نشریات دینی، هیات های مذهبی، مدارس اسلامی، تقابل با رقبای فکری و ...، موفق شدند زمینه های رشد آگاهی اجتماعی و سیاسی توده های مذهبی(لایه های میانی و پایین) را فراهم و بستر لازم برای ورود آنان به عرصه سیاست-در دهه چهل- را ایجاد کنند.

سخنران در ادامه هدف از طرح این بحث را بازکاوی فعالیت دهها بلکه صدها تشکل مذهبی دهه های بیست و سی به منظور پاسخ به سوال اصلی(علل رویکرد سیاسی نیروهای مذهبی در دهه چهل) عنوان کرد.

بر اساس یافته های پژوهشی وی با وجود فعالیتهای شناخته شده ی نیروهای مذهبی همچون فدائیان اسلام و جریان آیت لله کاشانی در این دوره به نظر می رسد  فعالیت بخشی از لایه های میانی و زیرین این نیروها از جمله تشکل ها، نشریات، مدراس، هیات ها و ... مورد غفلت قرار گرفته است. فعالیت فرهنگی این دسته از نیروها، آگاهی اجتماعی توده های مذهبی را افزایش داد. به طوری که نقش آفرینی آنها در آغاز دهه چهل با ظهور روحانیت سیاسی طرفدار امام خمینی تبلور یافت.به گفته سخنران مراسم، رویکرد آیت الله بروجردی پرهیز از برخورد مستقیم و براندازانه با رژیم پهلوی و تلاش برای نهادسازی برای حفظ دین و تحکیم پایه های حوزه علمیه قم و کادر سازی وپرورش مجتهد بوده است. البته در مقاطعی آیت الله فعالانه وارد عرصه کنش سیاسی شد. به عنوان مثال ایشان خواستار برخورد با فرقه ی ضاله بهائیت گردید، هرچند این مطالبه ابتدا مورد قبول واقع گردید، اما در نهایت تحت تأثیر فشارهای بین المللی وارده به هیأت حاکمه، چندی بعد مورد غفلت واقع شد. که همین امر روابط فی مابین-آیت الله و شاه- را تیره و تار کرد. در ادامه بازخوانی مهمترین مصادیق فعالیت نیروهای مذهبی در دوره ۲۰-۳۲ بخش عمده ی این سخنرانی را تشکیل می داد که رئوس مطالب آن عبارتند از:

۱-مشارکت در انتخابات:

۲-در خواست اجرای اصل دوم متمم قانون اساسی:

۳-برخی مطالبات اجتماعی-بی حجابی، شرب خمر و...- از دولت:

۴-برخی مطالبات فرهنگی-تدریس احکام معارف دینی در مدارس، اخراج بهاییان از فرهنگ- از دولت:

۵-نیروهای مذهبی و رادیو:

۵-۱-ماجرای پخش سخنرانی‎های ماه رمضان فلسفی از رادیو:

۵-۲-شورای تبلیغات اسلامی رادیو:

۶-نیروهای مذهبی و مساله فلسطین:

۷-نیروهای مذهبی، حامی ملی شدن نفت و دولت ملی مصدق:

۸-نیروهای مذهبی و حزب توده:

۸-۱-ماجرای برقعی: صحنه رویارویی حوزه قم با توده‎ای‌ها

۸-۲-گزارش هشداردهنده ریاست وقت شهربانی از نفوذ حزب توده در کشور.

بعد از پایان یک ساعته سخنرانی، برخی از پژوهشگران پرسش های خود را بیان کردند و سخنرانی در ساعت ۱۷ به پایان رسید. این مراسم با بازدید از ساختمان دارالفنون و نمایشگاه اسناد آموزش و پرورش خاتمه یافت.