بازدید سرپرست و کارکنان اداره کل نظارت بر نشر و توزیع مواد آموزشی سازمان پژوهش از مدرسه دارالفنون

به گزارش تارنمای مدرسه دارالفنون ، سرکار خانم لیدانیک روش سرپرست اداره کل نظارت بر نشر و توزیع مواد آموزشی سازمان پژوهش و برنامه ریزی آموزشی به اتفاق تعدادی از کارکنان آن اداره کل در روز چهار شنبه ۹۴/۲/۱۶ از مدرسه دارالفنون بازدید کردند

در این بازدید ابتدا آقای حافظی دبیر شورای سیاستگذاری و مدیر دارالفنون ضمن عرض خیر مقدم به بازدید کتتدگان طی سخنان مبسوطی به معرفی مدرسه دارالفنون و چگونگی پیدایش و ایجاد این بنای تاریخی و فرهنگی در ۱۶۳ سال پیش پرداخت.ایشان در ادامه در خصوص موضوع چاپ و نشر در دارالفنون  اظهار داشتند:

داستان چاپ و نشر دارالفنون از زمانی آغاز شد که معلمان مدرسه موظف شدند کتاب های درسی را تدوین و یا نگارش کنند. به موازات تالیف و ترجمه کتاب های درسی ، فضائی در غرب مدرسه به چاپخانه و امور انتشارات اختصاص دادند که بر سر درش نوشته شده بود « دارالطباعه خاصه علمیه مبارکه دارالفنون طهران » .

چاپخانه و امور انتشارات دارالفنون سال ۱۲۶۸هجری افتتاح شد . این چاپخانه زیر نظر علی قلی میرزا اعتضاد السلطنه و به معاونت رضا قلی خان هدایت اداره می شد.

چاپخانه دارالفنون در ابتدا دارای دو دستگاه ماشین چاپ سنگی بود که از هند وستان وارد شده بود ، از سال ۱۲۶۸ تا ۱۲۹۹ ق بالغ بر ۴۰ عنوان کتاب درسی برای استفاده دانش آموزان مدرسه و علاقمندان در چاپخانه دارالفنون بچاپ رسید . بیشترین چاپکردهای مطبعه دارالفنون به موضوع های پزشکی و نظامی اختصاص داشت چون بیشترین محصلان مدرسه در دو رشته یاد شده تحصیل میکردند تیراژ کتابها حداکثر ۳۰۰ نسخه بود . دکترپولاک اتریشی ، علیقلی حکیم الملک ، محمد حسین افشار ، میرزازکی مازندرانی دکتر شلیمر ، میرزا علی اکبرخان مهندس شیرازی ، میرزا تقی خان محمد هاشم کاشانی از جمله مولفان و مترجمان کتابهای چاپی مدرسه دارالفنون بودند ، کتابها زیر نظر میرزا عباس چاپ می شد و آقا محمد تقی صحافباشی آنها را صحافی می کرد و مجوز نشر را نیز ناصرالدین شاه صادر می کرد.

پس از فوت رضاقلی هدایت در ۱۲۸۸ ق اداره امور انتشارات و تالیفات و چاپخانه به علیقلی خان هدایت و مخبرالدوله واگذار شد وی ۲۷ سال این مسئولیت را عهده دار بود .

- در دوران مخبرالدوله علاوه بر چاپ کتاب های درسی نخستین نشریه آزمایشگاهی ایران در روز شنبه ۲۳ رجت ۱۲۹۹ ق در دارالفنون منتشر شد.

- روسای چاپخانه دارالفنون از آغاز حیات تا پایان به ترتیب عبارت بودند از : علیقلی میرزا اعتضادالسلطنه ، رضاقلی خان هدایت ، علیقلی خان هدایت ( مخبرالدوله ) ، جعفرقلی خان نیرالملک و هدایت قلی خان مخبرالدوله .

یاد آور می گردد چاپخانه دارالفنون از سال تاسیس ۱۲۶۸ ق تا سال انحلال ۱۳۲۶ ق طی یک دوره ۵۸ ساله زیر نظر خاندان هدایت اداره می شد.

در مطبعه سنگی (چاپخانه) دارالفنون ۱۸ نفر مشغول بکار بودند این افراد ۲ دسته بودند .

۱-افرادیکه به کار تهیه مطلب ، کشیدن تصویر و آماده کردن سنگ چاپ اقدام می کردند که می توان از خطاطان ، نقاشان، تذهیب کاران ، شنگ تراشان و تیزاب کاران (اسید زنها) نام برد.

۲-افرادی که در فرآیند چاپ مشغول بودند مثل: استادچاپ ، مرکب زن ، کاغذ گذاران ، چرم گذاران، غلتک کش ها، کاغذ بردار، لابی گذار و تعیرکاران.

چاپخانه سنگی دارالفنون تا سال ۱۳۲۶ قمری برقرار بود همان زمانی که به قول دولت آبادی :

انقلابات سیاسی برای رسیدگی به معارف فرصتی باقی نگذاشت ، در سال ۱۳۲۶ق ماشین آلات و وسایل چاپخانه به چاپخانه دولتی منتقل شد. و چاپخانه تعطیل گردید ، نوزده سال بعد چاپخانه همراه با کل بنای مدرسه دارالفنون تخریب و بنای جدید توسط مارکوف ساخته شد.

پس از سخنان آقای حافظی فیلم کوتاه مستند دارالفنون برای حضار پخش گردید.و درادامه سرکارخانم لیدا نیک روش سرپرست اداره کل نظارت بر نشر و توزیع مواد آموزشی سازمان پژوهش و برنامه ریزی آموزشی طی سخنانی اظهار خرسندی و رضایت کامل خویش را از مجموعه اقدامات بعمل آمده در این مدرسه تاریخی و ماندگار علی الخصوص طی یکی دو سال گذشته بیان داشته ، عنوان نمودند: خداوند را شاکرم که شرایطی فراهم شد تا امسال برای دومین بار توفیق دیدار از مدرسه دارالفنون را داشته باشم.و افسوس می خورم که چرا خود و کارکنانم زودتر با این مجموعه فرهنگی و تاریخی پیوند نخوردیم .

از دیگر مطالب عنوان شده در این بازدید ، قول مساعد خانم نیک روش در خصوص در اختیار قرار دادن کتابهای درسی سنوات قبل و اسناد مرتبط  با آن به گنجینه و مرکز اسناد دارالفنون می باشد.

 

نظر شما